تاریخچه

روش بارش مغزی در سال ۱۹۸۸ توسط الکس اسبورن مطرح شد. اسبورن این روش را در چندین شرکت تحقیقاتی، بازرگانی، علمی و فنی برای حل و مدیریت مسائل مختلف به کار گرفت. موفقیت این روش در حل مسائل باعث شد به عنوان یک روش کارآمد شناخته شود. کم کم از سوی متخصصان آموزش و پرورش هم به عنوان یک روش تدریس حل خلاق مسائل معرفی شد.

روش بارش مغزی

با توجه به چیزهایی که درباره ی این روش خوانده ام، برای سهولت آن را به چهار مرحله تقسیم کردم:

۱) طرح مسئله

۲) ارائه پیشنهادها

۳) ارزیابی پیشنهادها

۴) رسیدن به راه حل / راه حل ها

طرح مسئله:

در این روش، معلم یک موضوع یا مسئله ی خاص را در نظر می گیرد. معلم می تواند مسئله را به صورت یک سوال مطرح کند. آنچه در این مرحله اهمیت دارد این است که مسئله به شکل واضح و روشن توسط معلم برای دانش آموزان بیان شود.

ارائه پیشنهادها:

معلم از دانش آموزان می خواهد نظرها و پیشنهادهای خود را مطرح کنند. سپس تمام پیشنهادها را یادداشت می کند (پیشنهادها می توانند روی تخته نوشته شوند تا همه ی دانش آموزان ببینند).

چند نکته ی مهم که باید در این مرحله در نظر گرفت:

نظرات متنوع باشند. یعنی دانش آموزان آزادانه و بدون هیچ قضاوتی پیشنهادهای خود را ارائه دهند. انتقاد کردن در این مرحله ممنوع است.

کمیت فزاینده ی کیفیت است. هر چه تعداد پیشنهادها بیشتر باشد، احتمال رسیدن به راه حل های بهتر افزایش می یابد.

همه ی دانش آموزان نظر بدهند. هدف این نیست که فقط عده ای از دانش آموزان با معلم و کلاس همراه شوند. حتی دانش آموزانی که می گویند نظری ندارند هم در بحث مشارکت کنند.  

ارزیابی پیشنهادها:

در این مرحله پیشنهادها یکی یکی مورد ارزیابی قرار می گیرند. نظرهای مشابه و نامناسب حذف خواهند شد.

رسیدن به راه حل / راه حل ها:

در نهایت، تعدادی از پیشنهادها به عنوان راه حل و دست­ آورد اصلی جلسه اعلام می شوند.

مزایا

از مزایای این روش، افزایش مشارکت اجتماعی، اعتماد به نفس و روحیه ی خودباوری در دانش آموزان است.

معایب

این روش در کنار مزایا، معایبی هم دارد. دانش آموزان ممکن است تحت فشار اکثریت قرار گرفته و با نظر اکثریت موافقت کنند، حتی اگر احساس کنند نظر آن ها اشتباه است. آن وقت دستیابی به پیشنهادهای متنوع دشوار خواهد بود.

برای حل این مشکل می توان از روش بارش مغزی گمنام استفاده کرد. یعنی دانش آموزان به صورت کتبی نظرهای خود را بنویسند. سپس معلم نظرها را جمع آوری کند و بدون ذکر نام دانش آموزان، آن ها را بخواند.

دانش آموزان ممکن است ابتدا نظرهای بدیهی یا ایده آل بدهند اما کم کم با مطرح شدن نظرهای متفاوت، پیشنهادهای بیشتری به ذهن شان خطور کند. در این صورت از پیشنهادهای جدید استقبال کنیم تا به تصمیم گیری های بهتر منجر شود.

یکی دیگر از معایب این روش، وقت گیر بودن آن است اما  این روش قابلیت انعطاف دارد و با توجه به شرایط کلاسی می توان آن را به کار گرفت.

تلفیق این روش با دروس مختلف

روش بارش مغزی را می توان در دروس مختلف به کار گرفت. از حل مسائل ریاضی گرفته تا بحث درباره ی موضوعات اجتماعی و غیره می تواند راه گشا باشد.

*منابع استفاده شده:

1. سکینه نصرتی، اثربخشی روش بارش مغزی برای افزایش یادگیری ریاضی دانش آموزان، پژوهشنامه ی اورمزد، بهار ۹۸