یکی از روش هایی که به صورت مکرر توسط معلمان به کار گرفته می شود، روش تدریس کار گروهی است.

یکی از دغدغه ها در کار گروهی، نحوه ی گروه بندی دانش آموزان است.

معمولا دانش آموزان مایلند با دایره ی دوستان صمیمی خود، گروه تشکیل دهند که هم مزایا و هم معایبی دارد. از مزایای آن این است که اعضای گروه به واسطه ی رابطه ی خوبی که با یکدیگر دارند، کار گروهی را بهتر مدیریت می کنند اما از معایب آن این است که دانش آموزان فقط با گروهی از هم کلاسی های خود ارتباط برقرار می کنند و فرصت برقراری ارتباط و تجربه ی کار گروهی با دیگر دانش آموزان را از دست می دهند.

اگر معلم خودش گروه بندی کند هم ممکن است با مشکلاتی رو به رو شود، خیلی از دانش آموزان گروه جدید خود را نپذیرند و در گروه هایشان حاضر به همکاری نباشند.

پس باید چه کرد؟ چه کار کنیم که هم دانش آموزان تجربه ی کار گروهی با همه ی هم کلاسی ها را داشته باشند و هم از همکاری با اعضای گروه اجتناب نکنند؟ 

برای حل این مسئله راه حلی دارم. پس در ادامه همراه این مقاله باشید.

در یکی از دروس دانشگاه، سر کلاس یکی از استادان به روش جالبی برخوردم که به نظرم در انجام کار گروهی، شیوه ای موثر بود.

کلاس ما مجازی بود اما تمام تکالیف ما می بایست به صورت گروهی انجام می شد. بنابراین ابتدای ترم، استاد از ما خواست به انتخاب خود گروهی ۴، ۵ نفره تشکیل بدهیم. این گروه، ثابت بود که باید در آن تکالیف خارج از کلاس و پروژه ی پایان ترم را انجام می دادیم. علاوه بر این، سر کلاس هم توسط کلاس هوشمند به صورت رندوم و تصادفی، گروه بندی می شدیم و یک فعالیت کلاسی انجام می دادیم. به عبارتی ما دو مدل گروه بندی می شدیم، یکی به شکل ثابت و دیگری به صورت تصادفی و موقت.

این شیوه از گروه بندی، مشکلات پیشین را به همراه نداشت. هم با طیف وسیعی از دانشجویان کار گروهی را تجربه می کردیم و هم نگران انجام پروژه ی پایان ترم با اعضای گروه نبودیم. دستیابی به این نتیجه باعث شد، این مدل گروه بندی را روشی موثر بدانم چون خودم در جایگاه شاگرد اذیت نشدم و می توانم با اطمینان نسبی این روش را برای دانش آموزانم سر کلاس پیاده کنم.

جمع بندی

برای روشن تر شدن راه حل ارائه شده، بهتر است آن را به صورت خلاصه جمع بندی کنیم:

برای گروه بندی دانش آموزان می توانیم یک گروه ثابت و یک گروه موقت را در نظر بگیریم.

گروه های ثابت از همان ابتدای سال توسط خود دانش آموزان تشکیل می شوند.

کارکرد این گروه ها:

۱) برای فعالیت های گروهی خارج از کلاس بسیار مفید است.

۲) برای فعالیت های گروهی طولانی مدت، مناسب هستند.

گروه های موقت به صورت تصادفی سر کلاس مشخص می شوند. برای گروه بندی دانش آموزان به صورت تصادفی می توانیم از روش های مختلفی استفاده کینم مثلا دانش آموزانی که فامیلی شان با حروف یکسان شروع می شوند در یک گروه قرار بگیرند (البته می بایست از قبل حواسمان به تعداد دانش آموزان باشد تا تعداد اعضای گروه درست در بیاید) یا پنج تا پنج تا به ترتیب اسامی دانش آموزان از روی لیست، آن ها را جدا کنیم یا حتی می توانیم اسامی همه دانش آموزان را روی کاغذ بنویسیم و آن ها را داخل یک ظرف بریزیم تا همیشه در کلاسمان باشد، سپس از طریق قرعه کشی اعضای گروه ها را مشخص کنیم یا بسیاری از روش های خلاقانه که می توانیم در گروه بندی های تصادفی از آن ها استفاده کنیم.

اما گروه های موقت دو شرط مهم دارند:

۱) فعالیت هایی که به گروه ها داده می شود کم حجم باشد به طوری که در همان کلاس انجام شوند و به خارج از کلاس نکشند.

۲) این گروه ها به صورت موقت هستند و جلسات بعدی تغییر می کنند، یعنی گروه ها به صورت ثابت و برای بازه ای طولانی مدت تشکیل نمی شوند.

مزیت این نوع گروه بندی چیست؟ 

خیلی از دانش آموزان از هم گروهی شدن با غیر از دوستان خود اجتناب می کنند که می تواند دلایل مختلفی داشته باشد از جمله اینکه با دوستان خود احساس آسودگی بیشتری دارند، بنابراین بر سر تقسیم کارها و چگونگی انجام آن راحت تر به توافق می رسند.

گروه بندی موقت کمک می کند تا دانش آموزان با سایر هم کلاسی ها هم معاشرت داشته باشند و انجام کار گروهی را با شخصیت های مختلف تجربه کنند. اما این فقط در صورتی امکان پذیر است که دانش آموزان را تحت فشار نگذاریم و به صورت فعالیت های کم حجم و موقت، این فرصت را برای آنان فراهم کنیم.

احتمالا نتیجه ی این روش را با استمرار و بعد از گذشت زمانی نسبتا طولانی خواهیم دید.

به گمانم وضعیت ما در یک جامعه هم همین است. بارها در مدرسه، دانشگاه، حرفه ی شغلی خود و … در کنار کسانی قرار می گیریم که همکاری با آن ها را دشوار می دانیم. گروه موقت به دانش آموزان در برقراری ارتباط بهتر با طیف گوناگونی از آدم ها کمک می کند تا خودشان را برای موقعیت های مهم تر در زندگی آماده کنند.